Say nắng, say nóng là hiện tượng rất thường gặp trong mùa hè, nếu không xử trí kịp thời có thể để lại các di chứng thần kinh không hồi phục và tử vong.
Say nắng (heat stroke): là tình trạng tăng thân nhiệt quá mức, thường >40 độ, thường kèm theo đáp ứng viêm hệ thống dẫn tới tổn thương cơ quan đích cùng với tổn thương thần kinh, và tình trạng bí mồ hôi (anhidrosis)
Say nóng: là bệnh lý nhiệt hay gặp nhất do suy chức năng kiểm soát nhiệt từ nhẹ tới vừa thường kèm theo tăng nhiệt độ không khí và/hoặc kèm theo gắng sức thể lực dẫn tới mất muối và nước. Có thể diễn biến thành sốc nhiệt
- Một số thuật ngữ khác
+ Đợt nóng (heat wave): hơn 3 ngày liên tiếp nhiệt độ không khí > 32,2 độ
+ Sang chấn nhiệt (heat stress): cảm giác khó chịu và căng thẳng tâm lý trong khi làm việc, sinh hoạt ở môI trường nóng
+ Tăng thân nhiệt khi nhiệt độ cơ thể vượt quá giới hạn của vùng hạ đồi thường kèm theo chức năng thảI nhiệt của cơ thể bị suy giảm.
1. Nguyên nhân của việc say nắng, say nóng
- Bệnh lý thực thể:
+ Toàn trạng chung: bệnh tim, bệnh da, bỏng rộng, mất nước nặng, rối loạn nộit tiết, rối loạn thần kinh, Mê sảng, Sốt
- Cử chỉ: Tập luyện và lao động trong môI trường nóng
- Ko có điều hoà hoặc thông khí
- Mặc quần áo không phù hợp ( quá dầy, bí, ko thấm nước)
- Thiếu sự thích nghi với khí hậu
- Không uống nước, môi trường nóng
- Dùng một số loại thuốc làm giảm tiết mồ hôi:
+ Chẹn beta, kháng cholinergic
+ Lợi tiểu, Ethanol, Kháng histamine
- Một số yếu tố nguy cơ:
+ Béo phì
+ Kiệt muối nước
+ Sống một mình
+ Tuổi quá cao hoặc quá nhỏ
2. Triệu chứng lâm sàng
- Tiền sử: Tăng thân nhiệt và hậu quả xảy ra sau khi phơi nhiễm với nhiệt trong đó cơ chế điều hoà nhiệt bị quá tải bởi môi trường nóng và giảm khả năng thải nhiệt
-Say nóng:
+ Triệu chứng thường ko điển hình, đôi khi kín đáo lúc khởi phát, những triệu chứng này giống nhiễm virus
+ Mệt mỏi, yếu cơ, suy nhược
+ Nôn và buôn nôn
+ Đau đầu và đau cơ
+ Hoa mắt
+ Đau cơ và chuột rút
+ Kích thích
+ Thường nhiệt độ > 37 độ, < 40 độ
- Say nắng
+ Có những triệu chứng của say nóng
+ Triệu chứng kinh điển là tăng thân nhiệt > 40 độ và suy chức năng thần kinh xảy ra đột ngột ở 80% các trường hợp.
+ Triệu chứng có thể kín đáo gồm giảm khả năng đánh giá, cử chỉ kỳ cục, ảo giác, thay đổi ý thức, lẫn lộn, mất định hướng và hôn mê, co giật
+ Bn có thể vã mồ hôi, mặc dù ko ra mồ hôi là triệu chứng kinh điển nhưng chỉ xuất hiện ở giai đoạn muộn
Khám thực thể:
- Say nóng
+ Yếu cơ, nôn, hạ huyết áp tư thế, vã mồ hôi (có hoặc không), nhịp tim nhanh, nhiệt độ > 41 độ, và có thể bình thường
- Say nắng
+ Cần chú ý ở bất kỳ bệnh nhân nào có tăng thân nhiệt, dấu hiệu TKTW và tiền sử tiếp xúc đều có thể có say nắng và cần điều trị ngay.
+ Các triệu chứng của say nóng có thể có trong say nắng.
+ Nhiệt độ thường quá 41 độ nhưng cũng có thể bt hoặc tăng nhẹ nếu đã hạ thân nhiệt trước khi tới viện
+ Bệnh nhân có thể có triệu chứng tuần hoàn như mạch nhanh, tăng thông khí, tăng HA, giảm cùng lượng tim, giảm HA tâm trương, giảm sức cản mạch hệ thống. Có thể có loạn nhịp nhanh đáp ứng với chuyển nhịp
+ Suy chức năng hệ TKTW như co giật, hôn mê, sảng, ảo giác, duỗi cứng, suy cn tiểu não, co hoặc giãn đồng tử
+ Rối loạn đông máu, xuất huyết kết mạc, ỉa ra máu, đái máu, và chảy máu não
+ Da ấm khô hoặc vã mồ hôi. Đổ mồ đầm đìa. Bí mồ hôi chỉ xuất hiện trong giai đoạn muộn và hay gặp ở say nắng thể kinh điển hơn.
+ Triệu chứng hô hấp như thở nhanh, kiềm máu, thở bù khi ARDS
+ Tiết niệu sinh dục gồm đái máu, thiểu niệu, vô niệu => suy thận cấp
+ Không giống như tăng thân nhiệt ác tính và hội chứng an thần kinh ác tính, say nắngko có cứng cơ. Có thể có chuột rút
Theo: Cachchuabenh.net
00:15
Unknown
